Gniew, agresja, przemoc

Na pewno każdy z nas miał okazję w życiu zaobserwować sytuację, w której spotkaliśmy się z agresją. Sytuacja ta mogła odbywać się na żywo, mogła zostać udokumentowana i udostępniona w Internecie. Agresja, gniew, przemoc – są to terminy bardzo zbliżone do siebie, ponadto wszystkie wyzwalają pejoratywne skojarzenia, jednak warto je rozróżnić i poznać ich dokładne znaczenie.

Definicji agresji jest kilka, natomiast twórcą klasycznej definicji agresji jest Arnold H. Buss, który opisuje ją jako reakcję, która dostarcza szkodliwych bodźców innemu organizmowi. Obecnie definicja ta została rozszerzona o wyrządzanie krzywdy nie tylko innym, ale i sobie, jak również o agresję polegającą na niszczeniu przedmiotów (Philip Zimbardo).

Możemy zatem wyróżnić:
– agresję wrogą – czyli taką, która ma na celu zranienie lub zadanie bólu,
– agresję instrumentalną – służącą innemu celowi niż zranienie lub zadanie bólu, np. zastraszanie, usunięcie konkurencji itp.
– agresję prospołeczną – chroniącą interesy społeczne,
– agresję indukowaną – powstałą w procesie psychomanipulacji przez innych ludzi,
– agresję odroczoną – czyli taką, która pozornie nie jest związana z aktualną sytuacją, tylko z wystąpieniem jej w przeszłości i odroczeniem w czasie,
– autoagresję – skierowaną na własną osobę.

Rodzaje agresji:

• fizyczna:
  – może być kierowana na przeciwnika lub zostać przeniesiona na inny obiekt,
  – charakteryzuje się takimi zachowaniami jak na przykład: bicie, kopanie, poszturchiwanie, podstawianie nogi, posługiwanie się przedmiotami martwymi, rzucanie, uderzanie, kłucie,
• psychiczna:
  – charakteryzuje się takimi zachowaniami jak na przykład: zastraszanie, grożenie, nękanie, porzucenie,
  agresja werbalna:
  – bezpośrednia: kłótnia, obelga, wyśmiewanie, złośliwe uwagi, przezywanie z użyciem wulgarnych słów,
  – pośrednia: intryga, plotka, obmowa.

Czym się różni agresja od gniewu?

Gniew to subiektywna emocja, która występuje wraz z pewnymi procesami poznawczymi i fizjologicznym pobudzeniem. Jest swoistym doświadczeniem emocjonalnym, które powstaje w wyniku naszej własnej interpretacji różnych zjawisk. Gniew to naturalna reakcja, którą każdy człowiek ma prawo przeżywać, a powstrzymywanie się od wyrażania go może mieć negatywne skutki. Ponadto może on być uczuciem pozytywnym i motywować do działania. Natomiast agresja jest zjawiskiem negatywnym, nawiązuje do jawnego zachowania, którym kieruje zamiar wyrządzenia komuś krzywdy.

Podsumowując, gniew to emocja, którą mamy prawo wyrażać, a agresja to zachowanie, któremu powinniśmy zapobiegać.

Czym się różni agresja od przemocy?

Bardzo często można się spotkać z używaniem tych terminów na przemian, są mylone, mimo iż posiadają bardzo wiele przeciwnych cech.

Agresja:
– zachowanie jest jednorazowe,
– siła sprawcy i ofiary jest do siebie zbliżona,
– ofiara jest często przypadkowa,
– zachowanie ustaje, gdy emocje zostaną rozładowane lub cel zostanie osiągnięty,
– sprawca może stać się ofiarą innego sprawcy.

Przemoc:
– zachowanie stale się powtarza,
– sprawca ma przewagą nad ofiarą,
– ofiara jest starannie wybrana, zawsze ta sama,
– zachowanie utrwala się,
– rola sprawcy i ofiary nie zmienia się, osoby są cały czas w tym samym schemacie.

Co można z tym zrobić?

Jeżeli jesteś osobą, która doświadcza przemocy lub agresywnych zachowań skierowanych w Twoją stronę, to przede wszystkim masz prawo do obrony i nie powinieneś dawać na to przyzwolenia. Przede wszystkim na agresję nie powinniśmy reagować agresją, a raczej asertywną postawą. Warto wyznaczyć jasno granice i spróbować rozmową rozwiązać konflikt. Można także zasugerować takiej osobie terapię. Jeśli te działania nie przynoszą skutków lub jeśli taka osoba narusza naszą przestrzeń osobistą i jest dla nas zagrożeniem, najlepszym sposobem jest wycofanie się z interakcji z taką osobą. Zdarza się, że sytuacja jest na tyle niebezpieczna i szkodliwa, że sprawę trzeba zgłosić na policję. W tym celu można bezpośrednio zadzwonić po odpowiednie służby lub zgłosić się do Ośrodka Interwencji Kryzysowej, bądź innych organizacji (np. Niebieska Linia), które oferują pomoc ofiarom przemocy i agresji.

Jeżeli jesteś osobą obserwującą omawiane zjawisko, stań w obronie ofiary, aby oprawca dostał sygnał, że coś jest nie tak i że to co robi jest złe. Możesz spróbować porozmawiać z osobą, która jest ofiarą takiego zachowania. Warto dać jej do zrozumienia, że się o nią martwisz, że sytuacja jest niepokojąca i niebezpieczna. Przede wszystkim zaoferuj wsparcie, które będzie dla takiej osoby bardzo ważne. Spróbuj przekonać ją do porozmawiania o tym problemie ze specjalistą. Czasami sytuacja może wymagać zawiadomienia odpowiednich służb. Pamiętaj, aby nie osądzać takiej osoby i nie krytykować. Zdarza się, że może ona rozpatrywać sytuację w sposób nieodpowiedni lub mieć problem z akceptacją pewnych faktów.

Jeżeli jesteś osobą przejawiającą zachowania agresywne lub stosującą przemoc, warto skorzystać z psychoterapii, aby poznać przyczynę, zwiększyć samoświadomość i poznać techniki radzenia sobie z tym.